Βασίλης Τρίγκας
Του Βασίλη Τρίγκα
Η στρατηγική σημασία της περιοχής της Μεσογείου στο σύνολό της έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα τα τελευταία χρόνια. Για τους περισσότερους αναλυτές η συγκεκριμένη Λεκάνη ήταν επιλεκτικά διαχωρισμένη σε τμήματα ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, με τη Μέση Ανατολή και τις ακτές της Αφρικής να προσελκύουν την προσοχή για θρησκευτικούς λόγους και λόγους ασφαλείας. Δεν υπάρχει αμφιβολία, ωστόσο, πως η Μεσόγειος πρέπει να θεωρείται γεωοικονομική κοινότητα, η οποία έχει θεωρητικά τεράστια δυναμική. Τέτοια δυναμική σίγουρα διαθέτει και ο νέος Δρόμος του Μεταξιού.
Η Μεσόγειος συνδέει σχεδόν μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους μέσω πολλών περιοχών που είναι πλούσιες σε ανθρώπινο κεφάλαιο, φυσικούς πόρους, βιομηχανία και βέβαια πολιτισμό. Αυτό, όμως, που δε διαθέτει είναι ένα στρατηγικό σχέδιο, το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κρυφά ταλέντα και εδάφη, αναδεικνύοντας τις υποαναπτυγμένες ιστορικές πόλεις και μετατρέποντάς σε κοσμοπολίτικα κέντρα, όπως είχε συμβεί στο παρελθόν. Ο νέος Δρόμος του Μεταξιού, η πολιτική «Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος» όπως αλλιώς λέγεται, προσφέρει αυτή την άνευ προηγουμένου ευκαιρία για την περιοχή, με σκοπό την προώθηση της συμπληρωματικότητας μεταξύ του προηγμένου Βορρά και του αναπτυσσόμενου Νότου, τη βελτίωση της παραγωγής και την αναζωογόνηση της οικονομικής και κοινωνικής απόδοσης. Αν η Σαγκάη έχει γίνει κομβικό σημείο στην Ασία, η Αλεξάνδρεια θα μπορούσε να γίνει κάνει αντίστοιχο στη Μεσόγειο, προσελκύοντας χρηματοδότηση στο πλαίσιο της αναβίωσης του Δρόμου του Μεταξιού και επαρκή στρατηγικό σχεδιασμό (η Αλεξάνδρεια είναι προικισμένη από τη γεωγραφία για να συνδέει την περιοχή της Μεσογείου με την Αιθιοπία και την Αφρική μέσα από τις κοιλάδες του Νείλου. Και βέβαια η Αφρική είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή του κόσμου).
Ωστόσο, για να αρχίσουν όλα αυτά να γίνονται πραγματικότητα, θα πρέπει να υλοποιηθεί η πολιτική «Μία Ζώνη – Ένας Δρόμος», που ακόμα παραμένει ένα τεράστιο, ασαφές κινεζικό πρότζεκτ υπό διαμόρφωση. Ευρωπαίοι επιστήμονες με γνώση της ιστορίας, του πολιτισμού και της οικονομίας της Μεσογείου πρέπει να συνεργαστούν με Κινέζους συναδέλφους τους και να διαμορφώσουν την επιχειρησιακή μορφή του Δρόμου του Μεταξιού για τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού και οικονομικού οφέλους. Η αλήθεια είναι ότι βόρεια ευρωπαϊκά κράτη – κυρίως η Γερμανία – θα εκφράσουν πιθανότατα αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα του έργου, όπως είχαν κάνει για τις πρωτοβουλίες της Γαλλίας για μια Μεσογειακή Ένωση το 2001. Ωστόσο, πρέπει να καταστεί σαφές ότι η ανάκαμψη της περιοχής της Μεσογείου και η οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ των ακτών της Αφρικής και της Νότιας Ευρώπης θα προσφέρουν δυνατότητες εξωστρέφειας για τη Βόρεια Ευρώπη. Με τον τρόπο αυτό, για παράδειγμα, θα μειωθούν οι τεράστιες ροές μεταναστών. Σε τελική ανάλυση, η οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ήταν αυτή που δημιούργησε μία αγορά πολύ μεγαλύτερη για ευρωπαϊκή βιομηχανία.
Ο ρόλος της Ελλάδας
Η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο για την υλοποίηση του Δρόμου του Μεταξιού. Η χώρα δεν έχει αποικιοκρατικό παρελθόν στη Βόρεια Αφρική. Παράλληλα, οι διπλωματικές πρωτοβουλίες της Ελλάδας σε σχέση με την Κύπρο και την Αίγυπτο από τη μία πλευρά, και την Κύπρο και το Ισραήλ από την άλλη, προσφέρουν ένα υποδειγματικό πρότυπο συνεργασίας που μπορεί εύκολα να επεκταθεί, αποκτώντας νέα μέλη.
Για όλους αυτούς τους λόγους , το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Τορίνο και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών θα συνδιοργανώσουν το Μάρτιο σχετική ημερίδα ώστε να υποστηριχθεί ακόμα περισσότερο η πρόταση του Καθηγητή Giovanni Andornino για την ανάδειξη περισσότερων Ευρωπαίων επιστημόνων οι οποίοι θα ασχολούνται με το Δρόμο του Μεταξιού. Έτσι, μπορούν να ενισχυθούν και άλλες εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες που έχουν ήδη προσπαθήσει να χτίσουν δίκτυα ανθρώπων και ιδεών και να εξερευνήσουν τις μεγάλες δυνατότητες του Νέου Δρόμου του Μεταξιού. Η Διευθύντρια του Κέντρου Ερευνών για τις σχέσεις Κίνας-Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Tsinghua, Zhang Lihua, έχει αναφέρει χαρακτηριστικά σε μία πρόσφατη συζήτηση στην Αθήνα: «Στο δυτικό άκρο του νέου Δρόμου του Μεταξιού η Ελλάδα έχει τις αξίες και τη στρατηγική σημασία να διαδραματίσει διαμεσολαβητικό ρόλο μεταξύ της Κίνας και της Ευρώπης». Γιατί όχι, ξεκινώντας τώρα με μια μεγάλη πρωτοβουλία στη Μεσόγειο!
*Ο κ. Βασίλης Τρίγκας είναι Ερευνητής στο Κέντρο Ερευνών τουΠανεπιστημίου Tsinghua για τις σχέσεις Κίνας-Ευρωπαϊκής Ένωσης και ‘young leader’ στο CSIS-Pacific Forum. Υπήρξε στρατηγικός σύμβουλος του για την προώθηση του Πολιτιστικού Διαλόγου μεταξύ του Πανεπιστημίου Tsinghua και του Ιδρύματος Λασκαρίδη. Η εν λόγω συνεργασία οδήγησε στη δημιουργία του πρώτου Κέντρου Ελληνορωμαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Tsinghua.
