Του Γιώργου Τζογόπουλου
Οι εντάσεις μεταξύ κρατών στη Νότιο Κινεζική Θάλασσα έχουν ξεκινήσει εδώ και αιώνες. Η κατάσταση, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια δείχνει πιο ανησυχητική σε σχέση με παλαιότερες περιόδους. Η σινοαμερικανική αντιπαράθεση που πηγάζει αφενός από την άνοδο της Κίνας και αφετέρου από το έντονο ενδιαφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών για τις εξελίξεις στην Ασία – ιδίως από το 2010 και μετά = έχει αναγάγει το θέμα σε πολύ μεγάλης σημασίας για τις διεθνείς σχέσεις.
Συγκεκριμένα, η Ουάσιγκτον κατηγορεί το Πεκίνο ότι κατασκευάζει ειδικά νησιά ή στρατιωτικοποιεί τα ήδη υπάρχοντα στη Νότιο Κινεζική Θάλασσα για να ενισχύσει τη στρατιωτική του θέση. Χαρακτηριστικό είναι πως ο Αμερικανός ναύαρχος Χάρι Χάρρις ανέφερε πρόσφατα στη Γερουσία πως χρειάζεται μεγαλύτερη ευελιξία στις κινήσεις του αμερικανικού στόλου λόγω της περίπλοκης κατάστασης. Για αυτό ο ίδιος εστίασε στην ανάγκη στενότερης συνεργασίας της χώρας της με τους βασικούς της συμμάχους στην περιοχή, δηλαδή την Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα.
Συνάντηση Tζον Κέρι – Ουάνγκ Γι
Της τοποθέτησης του Αμερικανού ναυάρχου Χάρι Χάρρις στη Γερουσία είχε προηγηθεί συνάντηση του Αμερικανού υπουργού εξωτερικών Τζον Κέρι με τον Κινέζο ομόλογό του Ουάνγκ Γι στην Ουάσιγκτον. Χαρακτηριστικός είναι ο βασικός τίτλος του CNN μετά τη συνάντηση αυτή πως οι δύο υπουργοί «συμφώνησαν πως διαφωνούν». Ουσιαστικά είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί κοινός τόπος καθώς από τη μία πλευρά η Ουάσιγκτον κατηγορία το Πεκίνο ότι στρατιωτικοποιεί κάποια νησιά στη Νότια Κινεζική Θάλασσα ενώ από τη άλλη το δεύτερο επικρίνει την πρώτη για την ιδιαίτερα δυναμική παρουσία του στόλου της. Η Κίνα, μάλιστα, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δική της θέση για το εν λόγω θέμα. Κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξής του με τον Τζον Κέρι στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, για παράδειγμα, ο Ουάνγκ Γι, παρότρυνε τα μέσα ενημέρωσης να μην εστιάζουν μόνο στις κινεζικές κινήσεις αλλά και στην ευρύτερη κατάσταση στη Νότιο Κινεζική Θάλασσα, φωτογραφίζοντας τη δυναμική στρατιωτική παρουσία της Αμερικής.
Λόγοι αντιπαράθεσης
Δύο είναι οι βασικοί λόγοι της συνεχιζόμενης έντασης στη Νότιο Κινεζική Θάλασσα. Από τη μία πλευρά, η Κίνα υπό την καθοδήγηση του προέδρου της Σι Τζινπίνγκ ακολουθεί πολύ πιο δυναμική εξωτερική πολιτική σε σχέση με το παρελθόν. Στο πλαίσιο αυτό, η χώρα προσπαθεί να κατοχυρώσει ολοένα και περισσότερα δικαιώματα αλλά και να ενισχύσει τη διεθνή της θέση. Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν με εξαιρετικά καχύποπτο τρόπο την άνοδο του Πεκίνου. Έτσι, προσπαθούν να ελέγχουν όσο γίνεται περισσότερο τις κινήσεις του από κοντά. Για την ακρίβεια, επιδιώκουν να «περικυκλώσουν» την Κίνα, χτίζοντας συμμαχίες με γειτονικά της κράτη που επιδιώκουν την ένταξη τους σε φιλοδυτικούς σχηματισμούς.
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, πέρα από τον παράγοντα της γεωπολιτικής τα αμιγώς οικονομικά συμφέροντα επηρεάζουν τις εξελίξεις. Σύμφωνα με το Council on Foreign Relations, η Νότιος Κινεζική Θάλασσα είναι πλούσια σε ενεργειακούς πόρους, καθώς υπάρχει θεωρητικά η δυνατότητα άντλησης 11 δισεκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου και 190 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών φυσικού αερίου. Φυσιολογικά αυξάνεται, έτσι, ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε χώρες όπως η Κίνα, η Μαλαισία, η Φιλιππίνες, το Βιετνάμ και το Μπρουνέι, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, βέβαια, να προσπαθούν να ναρκοθετούν τις προσπάθειες της πρώτης.
Το ζήτημα της Βορείου Κορέας
Η κατάσταση στη Νότιο Κινεζική Θάλασσα δεν είναι το μόνο θέμα που αυτή την περίοδο διαφοροποιεί τις Ηνωμένες Πολιτείες από την Κίνα, όσον αφορά την εξωτερική τους πολιτική. Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για το πυρηνικό πρόγραμμα της Βορείου Κορέας, παρόλο που και οι δύο πλευρές καταδικάζουν την πρόσφατη πυρηνική δοκιμή αλλά και την εκτόξευση πυραύλου από την Πιονγκγιάνγκ. Αυτή τη στιγμή, προσπαθούν να βρουν κοινό τρόπο για μία νέα απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ωστόσο, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν την επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Βορείου Κορέας, η Κίνα είναι πολύ πιο διστακτική.
Από την οπτική γωνία της Ουάσιγκτον είναι απαραίτητες η αποπυρηνικοποίηση της Βορείου Κορέας με κάθε δυνατό τρόπο και η αποδυνάμωση του καθεστώτος του Κιμ Γιονγκ Ουν. Για αυτό, άλλωστε, έχει ήδη βάλει στη δημόσια ατζέντα την προοπτική κατασκευής αντιπυραυλικού συστήματος στη Νότιο Κορέα. Έπειτα, από την οπτική γωνία του Πεκίνου, ναι μεν δεν αναγνωρίζεται η Βόρειος Κορέα ως πυρηνικό κράτος αλλά γίνεται λόγος για αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου και όχι μόνο της Βορείου Κορέας. Η Κίνα, δηλαδή, δεν δίνει έμφαση μόνο σε μία νέα πιθανή απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλά και στη συνέχιση των διαπραγματεύσεων ώστε να επιτευχθεί μια καινούρια συμφωνία ειρήνης που θα αντικαταστήσει την ανακωχή της δεκαετίας του 1950.
