Καθηγητής Kai He
Μιλώντας στο chinaandgreece.com ο Καθηγητής Kai HE από το Πανεπιστήμιο Griffith* αναλύει το συνεχιζόμενο «παζάρεμα» μεταξύ της Κίνας και του υπόλοιπου κόσμου. Επίσης, επικεντρώνεται στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει το Πεκίνο στη Μέση Ανατολή και τις μελλοντικές προοπτικές για τις σινοαμερικανικές σχέσεις. Ακόμα, συζητάει κατά πόσο η Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων αλλά και η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS μπορούν ίσως να αποτελέσουν πρόκληση για το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
Πώς αξιολογείτε τη διαδικασία «παζαρέματος» μεταξύ της Κίνας και του έξω κόσμου στο πλαίσιο της ανόδου της πρώτης;
Πρόκειται για καλή ερώτηση. Πρώτα, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε γιατί πρόκειται για διαδικασία «παζαρέματος» μεταξύ της Κίνας και του υπόλοιπου κόσμου. Από τη μία πλευρά, η έννοια παζάρεμα υπονοεί μία ειρηνική διάδραση μεταξύ της Κίνας και του υπόλοιπου κόσμου. Σημαίνει, δηλαδή, ότι παρόλο που η Κίνα μπαίνει περισσότερη στη λογική αυτή ως ανερχόμενη δύναμη, επιθυμεί να διαπραγματεύεται ειρηνικά. Από την άλλη πλευρά, όμως, η διαδικασία «παζαρέματος» είναι γεμάτη αβεβαιότητα. Ένα επιτυχές «παζάρεμα» μπορεί να ευνοήσει ειρηνικά όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές. Αλλά ένα ανεπιτυχές «παζάρεμα» είναι γεμάτο αβεβαιότητες. Ίσως οδηγήσει σε καταστροφή, δηλαδή πόλεμο και σύρραξη. Συνεπώς, η διαδικασία «παζαρέματος» μεταξύ της Κίνας και του υπόλοιπο κόσμο.
Τα σημερινά δεδομένα, ιδίως σε ό,τι αφορά τη σχέση της Κίνας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι ενθαρρυντικά. Παρατηρούμε πως οι δύο χώρες διαφωνούν σε πολλά ζητήματα, κατά μείζονα λόγο για την ελεύθερη ναυσιπλοΐα στη Νότιο Κινεζική Θάλασσα και για το θέμα της Βορείου Κορέας. Το κλειδί για ένα επιτυχές «παζάρεμα» είναι η εύρεση κοινού τόπου από τις δύο πλευρές. Όσον αφορά την Κίνα, πρέπει να πείσει τον έξω κόσμο πως ό,τι πετύχει είναι όχι μόνον δίκαιο αλλά της αξίζει. Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, η χώρα γνωρίζει ότι είτε αγνοεί είτε απορρίπτει αυτό που θέλει η Κίνα, η άνοδος της δεύτερης είναι πολύ δύσκολο να αποτραπεί. Θα είναι συνετό, λοιπόν, για την Ουάσιγκτον να λάβουν σοβαρά υπόψη την προσπάθεια «παζαρέματος» από την κινεζική ηγεσία ώστε να θεωρήσουν απαραίτητη την επίτευξη κάποιας συμφωνίας που θα συνδυάζει την άνοδο της Κίνας με την προστασία των ζωτικών αμερικανικών συμφερόντων.
Μπορεί η Κίνα να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο στη Μέση Ανατολή;
Κατά την άποψή μου, είναι δύσκολο για την Κίνα να αναλάβει σήμερα μεσολαβητικό ρόλο στη Μέση Ανατολή. Η Κίνα είναι ακόμα περιφερειακή δύναμη στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και έτσι η δυναμική της ισχύος της είναι σχετικά περιορισμένη. Με άλλα λόγια, η χώρα δεν είναι ακόμα παγκόσμιος παίκτης, παρόλο που έχει τεράστια οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, η χώρα δεν επιθυμεί ίσως να μεσολαβήσει στο Μεσανατολικό, που αποτελεί ένα από τα πιο πολύπλοκα ζητήματα διεθνών σχέσεων. Είναι αλήθεια πως ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ επισκέφθηκε τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο και το Ιράν στο πρώτο του διεθνές ταξίδι το 2016. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο πόσο πολύ θέλει να ανακατευτεί η Κίνα στις υποθέσεις της Μέσης Ανατολή. Η χώρα μπορεί να επιθυμεί να δοκιμάσει ή να στείλει μήνυμα «παζαρέματος» προς την Αμερική και τον υπόλοιπο κόσμο, ότι, δηλαδή, θέλει να ασκήσει επιρροή και να ενισχύσει τη διεθνή της θέση, καθώς ανεβαίνει.
Θα ήταν διατεθειμένες οι Ηνωμένες Πολιτείες (ιδίως υπό έναν Ρεπουμπλικάνο πρόεδρο) να έλθουν σε νέες συμφωνίες με την Κίνα που θα συνδυάζουν τόσο τα ζωτικά τους συμφέροντα όσο και την άνοδο της δεύτερης;
Είναι δύσκολο να δοθεί απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ανεξάρτητα από το αν θα είναι Δημοκρατικός ή Ρεπουμπλικάνος αυτός που θα κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, η διατήρηση της αμερικανικής ηγεμονίας θα είναι προτεραιότητα της εξωτερικής του πολιτικής. Δεν υπάρχει ηγεμονική δύναμη που να αποδέχεται εθελοντικά τα συμφέροντα κάποιας ανερχόμενης δύναμης. Αυτό, είναι, δύσκολο να συμβεί, καθώς, μεταξύ άλλων, η ίδια η ανερχόμενη δύναμη δεν ξέρει κάποιες φορές τι ακριβώς θέλει. Συνεπώς, συμφωνία ύστερα από μία διαδικασία «παζαρέματος» μπορεί να επιτευχθεί μόνον αν και οι δυο πλευρές δείξουν διάθεση συμβιβασμού κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ώστε να βρουν τη χρυσή τομή . Το πρώτο πράγμα που θα χρειαστεί να κάνει ο νέος Αμερικανός πρόεδρος θα είναι να επαναξιολογήσει τη σημερινή πολιτική της χώρας του απέναντι στην Κίνα, αποφασίζοντας ίσως κάποιες αλλαγές. Κάτι τέτοιο βέβαια δεν πρόκειται να γίνει εθελοντικά. Οι σινοαμερικανικές σχέσεις ίσως επιδεινωθούν πρώτα πριν αρχίσουν να βελτιώνονται.
Θεωρείτε ότι η Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων (και πιθανώς η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS) θα επηρεάσουν άμεσα το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα;
Ναι,νομίζω πως η δημιουργία της Ασιατικής Τράπεζας Υποδομών και Επενδύσεων και η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS θα ασκήσουν σημαντική επιρροή στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ωστόσο, η επιρροή αυτή μπορεί να έχει διαφορετική χροιά. Από τη μία πλευρά, μπορεί να οδηγήσει σε υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των σημερινών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μία αμοιβαία επωφελή συνεργασία. Από την άλλη, όμως, η επιρροή μπορεί να είναι αρνητική, βασιζόμενη σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος μεταξύ των παραδοσιακών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των καινούριων παικτών. Κατά τη γνώμη μου, η Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων και η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS μπορούν να διαδραματίσουν έναν περισσότερο θετικό ρόλο, αναδιαμορφώνοντας το υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, το τελικό αποτέλεσμα εξαρτάται από τη διαδικασία παζαρέματος μεταξύ των ανερχόμενων κρατών, όπως οι χώρες BRICS, και τις δυτικές δυνάμεις που καθοδηγούνται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
*Ο Kai He is είναι Αναπληρωτής Καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Griffith Asia Institute και το Centre for Governance and Public Policy του Πανεπιστημίου Griffith στο Μπρίσμπεϊν της Αυστραλίας. Είναι ο συγγραφέας των βιβλίων Institutional Balancing in the Asia Pacific: Economic Interdependence and China’s Rise (Routledge, 2009), Prospect Theory and Foreign Policy Analysis in the Asia Pacific: Rational Leaders and Risky Behavior (μαζί με τον Δρα Huiyun Feng, Routledge, 2013), και China’s Crisis Behavior: Political Survival and Foreign Policy (Cambridge, 2016).
