George Marshall Foundation
Η γνώση της ιστορίας είναι πολύ σημαντική για την κατανόηση των σύγχρονων εξελίξεων. Πολύ συχνά, επίσης, λειτουργεί ως παράδειγμα για τους πολιτικούς κατά τη διαδικασία λήψης των αποφάσεών τους. Ωστόσο, βασική προϋπόθεση είναι η σωστή και συνετή χρήση της ιστορίας. Μόνο η προσεκτική ανάγνωσή της μπορεί να προσφέρει αντίδοτο στην παρούσα μυωπική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Σε διαφορετική περίπτωση, οδηγούμαστε σε παρανοήσεις και αλλοίωση των πληροφοριών.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα που σχετίζεται με τις προαναφερθείσες παρατηρήσεις αφορά την επιχείρηση σύγκρισης της προσπάθειας της Κίνας να αναβιώσει το Δρόμο του Μεταξιού με την απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να προσφέρουν οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης μετά το τέλος του Β’Παγκοσμίου Πολέμου. Συγκεκριμένα, κάποιοι αναλυτές προσπαθούν να παραλληλίσουν το Σχέδιο Μάρσαλ με την επιθυμία της Κίνας να δημιουργήσει μία ζώνη οικονομικής και ναυτιλιακής συνεργασίας στην Ασία.
Για να σύγκριθουν οι πρωτοβουλίες, χρειάζεται να γίνει αναφορά σε δύο συγκεκριμένες ομιλίες. Η πρώτη πραγματοποιήθηκε από τον τότε Αμερικανό υπουργό εξωτερικών Τζορτζ Μάρσαλ τον Ιούνιο του 1947 στο Πανεπιστημίο Χάρβαρντ. Και η δέυτερη δόθηκε από τον Πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ στο Πανεπιστήμιο Ναζαρμπάγιεφ του Καζακστάν το Σεπτέμβριο του 2013.
Ο Μάρσαλ είχε μιλήσει για την ανάγκη στήριξης και αναμόρφωσης της Ευρώπης. Όπως είχε χαρακτηριστικά εξηγήσει, σε διαφορετική περίπτωση η Ευρώπη θα αντιμετώπιζε πολύ σημαντικά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Με τα δεδομένα της εποχής εκείνης, η αμερικανική βοήθεια προς τις χώρες της Ευρώπης θα άγγιζε τα 13 δισεκατομμύρια δολάρια. Είχε ήδη προηγηθεί λίγους μήνες νωρίτερα το Δόγμα Τρούμαν, με το οποίο η Αμερική αποφάσιζε να δώσει στρατιωτική βοήθεια σε Ελλάδα και Τουρκία.
Από την άλλη πλευρά, ο Σι επικεντρώθηκε στην ομιλία του στο Καζακστάν το 2013 στις σχέσεις καλής γειτονίας και συνεργασίας μεταξύ των χωρών της Κεντρικής Ασίας. Δίνοντας έμφαση στην ιστορία, απέκλεισε κάθε πιθανότητα να δημιουργήσει η Κίνα σφαίρες επιρροής στην Ασία, υπογραμμίζοντας ότι βασικοί στόχοι είναι η ειρήνη και η κοινή ευημερία και εκφράζοντας την ελπίδα για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και πραγματοποίηση έργων υποδομής. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, το Πεκίνο έχει δεσμευθεί να προσφέρει οικονομική βοήθεια ύψους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι ομιλίες του Μάρσαλ και του Σι συνδέονται πράγματι λόγω της κοινής αναφοράς τους στη δέσμευση τόσο της Αμερικής όσο και της Κίνας να υποστηρίξουν άλλες χώρες. Ωστόσο, η ειδοποιός διαφορά σχετίζετιαι με τις τελείως διαφορετικές συνθήκες μέσα στις οποίες πραγματοποιήθηκαν οι ομιλίες. Το Σχέδιο Μάρσαλ αποτέλεσε την ναυαρχίδα της αμερικανικής πολιτικής στην προσπάθεια ανάσχεσης της Σοβιετικής Ένωσης και αποτροπής της δημιουργίας μίας κομμουνιστικής Ευρώπης. Αντιθέτως, η αναβίωση του Δρόμου του Μεταξιού πραγματοποιείται σε μία περίοδο όπου ο κόσμος έχει πλέον αποκτήσει πολυπολιτικό χαρακτήρα.
Με άλλα λόγια, η λογική του Ψυχρού Πολέμου δεν έχει εφαρμογή στη σημερινή εποχή. Παράλληλα, δεν υπάρχει σήμερα αντίστοιχο παράδειγμα αντιπαλότητας μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης. Παρόλο που κάποιοι αναλυτές ερμηνεύουν την άνοδο της Κίνας με τρόπο καχύποπτο και προβλέπουν ένταση μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου στο μέλλον, οι περισσότερες φωνές εστιάζουν στις παραμέτρους της παγκοσμιοποίησης και προειδοποιούν για τον κίνδυνο αμοιβαίας καταστροφής σε περιπτώσεις συγκρούσεων τον 21ο αιώνα.
Σε τελική ανάλυση, ο Σι πραγματοποίησε την ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Ναζαρμπάγεφ του Καζακστάν χωρίς να υπονοεί την ύπαρξη ενός αντιπάλου στη διεθνή σκηνή. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως ο Κινέζος ηγέτης δεν πρέπει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες που ενισχύουν τη διεθνή θέση της χώρας του τη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης. Έτσι, άλλωστε, μπορεί να γίνει πιο εύκολα αντιληπτή η σημασία της αναβίωσης του Δρόμου του Μεταξιού.
Η σύγκριση, λοιπόν, του Σχεδίου Μάρσαλ με το νέο Δρόμο του Μεταξιού αποτελεί ευκαιρία για την εξαγωγή σημαντικών παρατηρήσεων για τις διεθνείς σχέσεις τον 21ο αιώνα. Προπάντων, τονίζει την ανάγκη σωστής διδασκαλίας και μελέτης της ιστορίας. Αυτό δε μπορεί να γίνεται όταν δεν αποδίδεται προσοχή στο γενικό πλαίσιο όπου λαμβάνουν χώρα τα γεγονότα.
Γιώργος Τζογόπουλος
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στους Global Times της Κίνας
